DAMLA SULAMA

Burak Kut Kurtulmuş tarafından 23 Ocak, 2018

Damla Sulama Yönteminin Diğer Sulama Yöntemlerine Göre Üstünlükleri;

Arazinin yalnızca belirli bir bölümü ıslatıldığından sulama suyu ihtiyacı azalır ve kısıtlı su kaynağı koşullarında geniş alan sulanabilir.
Toprağın ıslatılan yüzeyi bitki tarafından gölgelendiğinden toprak yüzeyinden olan buharlaşma, dolayısıyla bitki su tüketimi daha az olur.
Bitki kök bölgesinde devamlı ve düşük gerilimle tutulan bir nem ortamı sağlandığından bitki topraktan suyu fazla enerji harcamaksızın alır, bu ise ürün artışını sağlayan önemli faktörlerden biridir.
Bitki besin maddeleri bitkinin ihtiyaç duyduğu zamanda sulama suyu ile birlikte yalnızca bitki köklerinin geliştiği ortama verilir ve gübreden en üst düzeyde yararlanılır.
Toprakta bulunan tuzlar ıslak şeridin çeperine doğru itilir, dolayısıyla tuzlu topraklarda emniyetle tarım yapılabilir.
Sulama suyu istenilen miktarda ve en iyi denetimle uygulanabilir, su uygulama randımanı çok yüksektir.
İşletilmesi kolaydır ve sulama işçiliği minimum düzeydedir.
Bitkilerin toprak üstü organları ıslatılmadığından bitki hastalıklarının gelişmesi önlenmektedir, yabancı ot kontrolü daha kolaydır.
Bitki sıraları arasında ıslatılmayan kuru alan kaldığından sulama sırasında bile bazı tarımsal işlemler kolaylıkla yapılabilmektedir.
İşletme basıncı diğer sulama yöntemlerine oranla daha düşük olduğundan enerji masrafları azdır.

Damla Sulama Sisteminin Unsurları;

SU KAYNAĞI: Damla sulama yönteminde her türlü su kaynağından yararlanılabilir. Ancak suyun fazla miktarda kum, sediment ve yüzücü cisim içermemesi gerekmektedir. Ayrıca, fazla miktarda kalsiyum ve magnezyum bileşikleri ile demir bileşikleri içeren sular da damla sulama yöntemi için uygun değildir.
POMPA BİRİMİ: Su kaynağının yeteri kadar yüksekte olmadığı koşullarda gerekli işletme basıncı pompa birimi ile sağlanır. Su kaynağının tipine bağlı olarak santrifüj, derin kuyu yada dalgıç tipi pompalardan biri kullanılabilir. Pompanın elektrik ile çalıştırılması tercih edilir.
KONTROL BİRİMİ: Damla sulamada, suyun çok iyi süzüldükten sonra sisteme verilmesi gerekir. Aksi durumda damlatıcıların tıkanması sorunuyla karşılaşılır. Bu işlem kontrol biriminde yapılır. Kontrol biriminde ayrıca, sisteme verilecek sulama suyunun basınç ve miktarı denetlenir ve bitki besin maddeleri sulama suyuna karıştırılır. Kontrol birimi genellikle ana boru hattının başlangıcına kurulur.

Kontrol Biriminde; hidrosiklon, kum-çakıl filtre tankı, gübre tankı, elek filtre, basınç regülatörü, su ölçüm araçları, manometreler ve vanalar bulunur.

ANA BORU HATTI: Suyu kaynaktan manifold boru hatlarına iletir. Genellikle gömülü ve sert PVC borulardan oluşturulur. Küçük sistemlerde ana boru hattı toprak yüzeyine döşenebilir. Bu koşulda sert PE borular kullanılır.
MANİFOLD BORU HATTI: Suyu ana boru hattından laterallere iletir. Laterallerin doğrudan ana boru hattına bağlanması durumunda, su girişini denetlemek için her lateralin başına bir vananın yerleştirilmesi zorunluluğu vardır. Böylece sistem maliyetini önemli bir boyutta arttırırken, sistemin işletilmesini de güçleştirir. Bunun yerine belirli sayıdaki lateral boru hattı manifold boru hattına bağlanır ve manifoldun ana boru hattı ile bağlantısı bir vana ile sağlanır. Manifold başlangıcındaki vana açıldığında işletme birimindeki tüm laterallere aynı anda su verilmesi sağlanır.
LATERAL BORU HATLARI: Üzerine damlatıcıların yerleştirildiği borulardan oluşur. Toprak yüzeyine serilir ve bu amaçla yumuşak PE borular kullanılır. Genellikle her bitki sırasına bir lateral döşenir. Bazen her bitki sırasına iki lateral ya da iki bitki sırasına bir letaral yerleştirilebilmektedir. Lateral boru hatları da, manifold boru hatlarında olduğu gibi, tesviye eğrilerine paralel (eğimsiz) ya da bayır aşağı eğimde döşenmelidir ve bayır yukarı eğimde döşemekten kaçınmalıdır.
DAMLATICILAR: Sistemin en önemli ve çok dikkatle seçilmesi gereken elemanlarıdır. Lateral borulardaki basınçlı su damlatıcıya geçtikten sonra damlatıcı içerisindeki akış yolu boyunca ilerlerken, suyun enerjisi sürtünme ile önemli ölçüde kırılır. Bunun sonucunda, damlatıcıdan damlalar biçiminde çok düşük debi ile çıkar ve toprağa infiltre olur.

Damlatıcılar genellikle lateral üzerine gecik (on-line) ve lateral boylamasına gecik (in-line) olmak üzere iki tipte yapılmaktadır. Lateral üzerine gecik damlatıcılarda, damlatıcı girişi lateral boru içinde ve gövde borunun dışındadır. Bu tip damlatıcılar orifis girişli ve genellikle kısa akış yolludur. Suyun enerjisi, girişteki orifis ve akış yolu boyunca kırılır. Laterale boyuna gecik damlatıcılarda ya lateral boru damlatıcının iki ucuna bağlanmakta yada damlatıcılar lateral boru içerisine sabit aralıklarla ve boylamasına yerleştirilmektedir. Akış yolu genellikle uzundur. Su lateral boru çeperinden damlatıcıya girmekte, uzun akış yolu boyunca enerjisi kırılmakta ve lateral boru dışından çıkmaktadır.

Damlatıcı içerisindeki akış yolu boyunca kimyasal madde birikimini engelleme açısından, işletme basıncını zorunlu kalmadıkça 1 atm’den az seçmemek gerekir. İşletme basıncının pompa birimi ile sağlandığı sistemlerde ise basıncın 1 atm’den yüksek seçilmesi enerji masraflarını arttırır. Başka bir deyişle, basıncın pompa birimi ile sağlandığı sistemler de işletme basıncı bir yerde sabittir ve bu değer 1 atm’dir.